Essay voor overheden die willen leren19 januari 2021
Leren institutionaliseren
Voor overheden die willen leren verscheen onlangs een interessant essay van het Planbureau voor de Leefomgeving (PBL) en de Nederlandse School voor Openbaar Bestuur (NSOB). Een hoofdboodschap die wij eruit halen: leren is lastig voor (samenwerkingsverbanden van) overheden, omdat leren lastig is in omgevingen waar verantwoorden aan de orde is. Met andere woorden: leren en verantwoorden verdragen elkaar slecht. Wat hierbij meespeelt is dat leren vooral eerlijk in de spiegel kijken vereist. En ook echte aandacht voor wat niet gelukt is. Terwijl de neiging bestaat om bij verantwoorden een roze bril op te zetten. Om niet in moeilijkheden te komen. Of bestuurders niet in moeilijkheden te brengen.
Dat overheden zich altijd moeten verantwoorden en daar niet onderuit kunnen, betekent dat als zij willen leren, zij dit speciaal zullen moeten organiseren en regelen. Het essay Leren institutionaliseren van het PBL en de NSOB biedt daarvoor aanknopingspunten.
Praktijkvoorbeeld MMG Advies
Een aardig voorbeeld uit onze praktijk is de samenwerking tussen provincies en gemeenten met hun omgevingsdiensten voor vergunningverlening, toezicht en handhaving. Die samenwerking vindt cyclisch plaats met behulp van het zogenoemde BIG-8 model. De 8 in dit model staat voor twee gekoppelde regelkringen. In de bovenste beleidskring bepalen de provincies en gemeenten hun beleid en doelstellingen. In de onderste uitvoeringskring bepalen de omgevingsdiensten hun uitvoering. Cruciaal is de koppeling van beide kringen, zodat beleid en uitvoering zijn afgestemd. Daartoe monitoren en evalueren de omgevingsdiensten hun uitvoering. En leggen zij daarover verantwoording af, als input voor herijkt of nieuw beleid van provincies en gemeenten.
Helder verhaal zou je zeggen. Maar provincies, gemeenten en omgevingsdiensten worstelen hiermee. Want ze willen van de huidige outputsturing op producten (bijvoorbeeld aantallen controles) naar outcomesturing op effecten (bijvoorbeeld bedrijven die beter naleven). En dan komt het essay Leren institutionaliseren in beeld en de hoofdboodschap die wij daaruit halen. Want de huidige BIG-8 is vaak gericht op ‘evalueren om te verantwoorden’ aan de hand van output indicatoren. En dat zit ‘evalueren om te leren’ in de weg, terwijl dat wel nodig is om steeds beter te kunnen sturen op outcome.
Conclusie: binnen het BIG-8 model zijn monitoring en evaluatie ter verantwoording van de output reeds opgenomen, maar aanvullend is het zaak om monitoring en evaluatie te regelen om te kunnen leren en verbeteren voor een steeds betere outcome. Het essay Leren institutionaliseren kan daarbij helpen.
Het essay ‘Leren institutionaliseren’ kunt u hier downloaden:
Meer informatie over het essay vindt u op de site van het PBL:
Meer informatie? Neem contact op met Jean-Paul de Poorter.
neem contact op
Geef een antwoord