Rondetafelgesprek rekenkundige ondergrens

Rondetafelgesprek rekenkundige ondergrens3 oktober 2024

Worstelende Kamerleden

Het rondetafelgesprek rekenkundige ondergrens voor stikstofdepositieberekeningen op 2 oktober in de Kamercommissie van LVVN?…Tsja…De Kamerleden worstelden duidelijk met de verschillende losse ingrediënten die de deskundigen vanuit hun achtergrond op tafel legden. Toch is van al die ingrediënten een samenhangend recept te maken.

Stikstofdaling kan samengaan met een hogere ondergrens

Dit vereist in de eerste plaats dat we inzien dat stikstofdaling kan samengaan met het via een hogere rekenkundige ondergrens toestaan van nieuwe activiteiten zonder noemenswaardige stikstofbijdrage. In het rondetafelgesprek leek dat ondenkbaar, want hoe kun je nieuwe activiteiten met stikstof toestaan als de natuur al overbelast is? Welnu: de Europese Habitatrichtlijn zelf bevat het antwoord.

Essentieel daarin zijn namelijk het onderscheid tussen artikel 6 lid 3 (over toestemming voor individuele projecten) en artikel 6 lid 1 en lid 2 (over het verzekeren van de instandhouding van natuurgebieden en het voorkomen van verslechtering) en de opdracht om onverkort aan alle drie te voldoen. Probleem is nu dat we dat niet doen: stevig generiek (bron)beleid volgens Hrl art. 6.1 en 6.2 blijft uit en in plaats daarvan focussen we angstvallig op (het tegenhouden van) toestemming voor nieuwe activiteiten (Hrl art. 6.3), ook als ze nauwelijks stikstof bijdragen. Penny wise pound foolish zoals de Engelsen zeggen. En niet alleen omdat we de natuuropgave veronachtzamen door onder andere bestaande grote stikstofbronnen (met een voor onbepaalde tijd afgegeven vergunning) ongemoeid te laten, maar ook omdat grote urgente maatschappelijke opgaven als woningbouw, waterveiligheid en de energietransitie stagneren en veel meer (publiek) geld kosten dan nodig.

Daarom moeten we nu tegelijk én echt werk gaan maken voor de natuur van stikstofdaling via stevig generiek (bron)beleid én de angstvallige houding tegenover nieuwe activiteiten zonder noemenswaardige stikstofbijdrage laten varen. Dat is de dure plicht tegenover de natuur en onze maatschappij.

Het recept

Met de losse ingrediënten van het rondetafelgesprek kom ik tot het volgende samenhangende recept:

• Voer een wettelijk geborgd systeem van emissiereductie- of doelsturing in als stevig generiek (bron)beleid voor het verdunnen van de deken. Vertaal de nationale reductieopgave voor stikstof naar bedrijfsspecifieke reductiedoelen met een meerjarig afbouwpad daar naartoe. Dan weten ondernemers waar ze aan toe zijn. En kunnen ze anticiperen en zelf bepalen welke reductiemaatregelen ze treffen. Dan belonen we ook bedrijven die al het nodige gedaan hebben met een minder grote restopgave. En met duidelijke doelen lokken we bovendien innovatie uit.
• Voer een hogere rekenkundige ondergrens in van 1 mol/ha/ja. Respecteer zo het toepassingsbereik van het rekenmodel AERIUS, omdat onder deze grens een causaal verband tussen de emissie van een bron en de depositiebijdrage op een hectare niet aantoonbaar is. En handel zo proportioneel, door activiteiten met een kleine stikstofbijdrage niet te belasten met (het zware instrumenten van) een vergunningplicht.
• Toets de juridische houdbaarheid van zo’n rekenkundige ondergrens vooraf in een proefproces bij de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State. Voorkom zo het risico van een nieuwe groep illegale activiteiten, vergelijkbaar met de zogenoemde PAS-melders.
• Maak je niet te druk over de emissie en depositie van stikstof die wordt veroorzaakt door de som van vergunningvrije activiteiten beneden de ondergrens. Want die is al meegenomen in de ramingen van de totale toekomstige emissies en depositie door het PBL en het RIVM. En die toekomstige emissies en depositie gaan we met een wettelijk geborgd systeem van emissiereductie- of doelsturing fors laten dalen.

Jean-Paul de Poorter

Eerder schreef ik al over de resultaten van de verkenning van een rekenkundige ondergrens in opdracht van het Interprovinciaal Overleg. Alle rapporten van die verkenning kunt u hier vinden.