Duurzame logistiek: een taai vraagstuk dat een specifieke aanpak vereist

Duurzame logistiek: een taai vraagstuk dat een specifieke aanpak vereist15 november 2018

Duurzame logistiek is een belangrijk maatschappelijk vraagstuk. Een succesvolle aanpak ervan staat of valt met omgevingsinclusief denken. En onderkenning van het feit dat duurzame logistiek een taai vraagstuk is met specifieke kenmerken waarop moet worden ingespeeld. Alleen dan zal van de huidige projecten met koplopers tot een aanpak kunnen worden gekomen om de massa van logistieke dienstverleners en verladers in beweging te krijgen. En dat is nodig voor daadwerkelijke verandering.

Logistiek vandaag de dag? Ga er maar aan staan!

Het primaire proces van bedrijven in de logistieke sector draait erom de juiste producten, op de juiste tijd, in de juiste hoeveelheden op de juiste plaats te krijgen, tegen minimale kosten. Dat is op zichzelf al een ingewikkelde opgave, die er met de ontwikkeling van ‘supply chain management’ nog een extra dimensie bij heeft gekregen. Maar de opgave van de logistieke sector is in de afgelopen jaren nog vele malen complexer geworden. Want de omgeving waarin het primai­re proces zich afspeelt is sterk aan het veranderen en wordt steeds veeleisender. Op uiteenlopende terrei­nen.

De veeleisende omgeving van de logistieke sector

• Demogra­fisch kampt de sector met vergrijzing en oplopende chauffeurstekorten daardoor.
• Techno­logisch biedt digitalisering kansen om logistieke processen efficiënter te maken (hetzelfde of meer vervoeren met minder transportbewegingen). Maar het succesvol invoeren van nieuwe ICT-systemen vraagt om een lange adem en veel bedrijven zijn er nog niet echt mee bezig zijn.
• Sociaal-maatschappelijk genieten mensen van het gemak dat internetshoppen biedt. Maar tegelijk willen zij dat de stad bereikbaar, veilig en leefbaar blijft. Dit is vanwege de steeds verder toenemende vervoersbewegingen niet vanzelfsprekend.
• Ecologisch worden de eisen en verwachtingen strenger. Vracht- en bestelvoertuigen moeten – zeker in stedelijke regio’s – steeds schoner, zuiniger en stiller zijn. En gemeenten voeren in toenemende mate zero emissie zones in. Ook nemen onzekerheden toe. Denk aan laagstaande rivieren onder invloed van klimaatverandering.
• Economisch gezien is de concurrentie in de logistieke sector fors en zijn de marges smal. Het investeringsvermogen van de sector om in te spelen op de omgeving die steeds veeleisender wordt is beperkt. Bedrijven moeten veranderen, veel bedrijven willen dat ook, maar kan het? Ondernemers worstelen hiermee.
• Politiek speelt de invoering van eenduidige milieuzones en de discussie omtrent rekeningrijden.

Duurzame logistiek als oplossingsrichting

De logistiek van vandaag, morgen en overmorgen is duurzame logistiek. Wij definiëren duurzame logistiek als logistiek die op lange termijn houdbaar is. Doordat het primaire logistieke proces omge­vings­inclusief is gemaakt. Dat wil zeggen: is geplaatst in zijn veeleisende omgeving, integraal is afge­stemd op alle ontwikkelingen die daarin een rol spelen en innoveert door ontwikkelingen op uiteen­lopende terrei­nen op een slimme manier met elkaar te combineren. Dat gaat dus veel verder dan het verminderen van emissies, waar veel mensen bij de term duurzame logistiek nu nog aan denken. Omgevingsinclusiviteit brengt je bijvoorbeeld bij de gedachte om demografie en ecologie met elkaar te verbinden. Door een nieuwe jonge generatie beroeps­chauffeurs te werven met een emissieloze state-of-the-art elektrische truck of bestelauto waartoe zij zich aangetrokken voelen. Omgevingsinclusief denken is strategisch denken, en nodig om tot – soms totaal verrassende – nieuwe oplossingen te komen.

Duurzame logistiek in de huidige praktijk

Duurzame logistiek is al enkele jaren een veelbesproken onderwerp in de logistieke sector. Met specifieke programma’s en projecten is het onderwerp op de kaart gezet. Vaak ligt de nadruk daarbij op het terugdringen van schadelijke emissies. Het bekendste programma op dit vlak is wellicht ‘Lean & Green’, waarin bedrijven 20% CO₂ reductie realiseren in een periode van vijf jaar. Andere thema’s binnen programma’s en projecten zijn: het verplaatsen van vervoer van de weg naar het water, de inzet van lichte elektrische voertuigen in de binnenstad en het bundelen van goederenstromen.

Wat alle programma’s en projecten gemeen hebben is dat de overheid in de regel (het merendeel van) de kosten betaalt. Dat de focus in de regel ligt op één of enkele duurzaamheidsaspecten. En dat de deelnemende bedrijven veelal koplopers binnen de sector zijn. Innovatief ondernemerschap en omgevingsinclusief denken in de sector als geheel blijken nog maar moeizaam op gang te komen.

Voor daadwerkelijke verandering is het essentieel om te achterhalen wat hier de onderliggende oorzaken van zijn. Want alleen dan kan tot een aanpak worden gekomen waarmee met succes de massa van logistieke dienstverleners en verladers in beweging kan worden gebracht en echte verandering – lees: daadwerkelijke duurzame logistiek – kan worden bereikt.

Duurzame logistiek is een taai vraagstuk

Duurzame logistiek is een taai vraagstuk. Dat verklaart volgens ons waarom duurzame logistiek lastig ingang vindt. We verklaren ons nader.

Maatschappelijke vraagstukken kunnen worden ingedeeld naar de (onbetwiste) kennis die erover beschikbaar is en naar het vermogen van de stakeholders om het eens te worden over mogelijke oplossingen en de overtuigingen die daar onder liggen. Deze indeling leidt tot vier typen maatschappelijke vraagstukken.

Taaie vraagstukken zijn vraagstukken waarover weinig kennis of weinig onbetwiste kennis beschik­baar is. Dit hangt samen met veel betrokkenen met verschillende overtuigingen over het vraagstuk en de oplossingen daarvoor. Kennis is verspreid over veel actoren. Daarom moeten stakeholders bij elkaar aanschuiven om bestaande kennis met elkaar te delen en te combineren tot onbetwiste of nieuwe kennis. Om dus samen verder te komen in het onder­zoe­ken van het vraagstuk, de factoren die daarbij een rol spelen, de oplossingen die mogelijk zouden kunnen werken en de voorwaarden waaronder. Maar dan nog komen betrokkenen er niet zo maar uit. Want er is geen actor die alle taken, bevoegdheden, verantwoordelijkheden en middelen heeft om effectief te handelen en het vraagstuk eigenstandig op te lossen. Het vraagstuk is van iedereen, niemand is echt de baas en partijen zijn afhankelijk van elkaar. Het volgende samenvattende overzicht geeft aan welke 10 punten taaie vraagstukken in het bijzonder taai maken.

Duurzame logistiek vraagt – als taai vraagstuk – om een specifieke benadering

Duurzame logistiek heeft alle kenmerken van een taai vraagstuk. Taaie vraagstukken – en dus ook duurzame logistiek – nopen tot een speciale benadering en aanpak die met de specifieke kenmerken ervan rekening houdt en daarop inspeelt. Op wat die benadering en aanpak inhoudt komen wij terug in een volgend artikel. Als ‘cliffhanger’ stellen we in ieder geval dat de huidige praktijk om duurzame logistiek te realiseren wezenlijk aanvulling behoeft om succesvol te kunnen zijn.

Meer over MMG Advies en (duurzame) logistiek: https://mmgadvies.nl/adviesbureau-voor-duurzame-logistiek/

Meer over MMG Advies en samenwerken: https://mmgadvies.nl/adviesbureau-voor-samenwerken/